patoloji-ders-notlari

Title

Serdar Balcı

Hücre içi birikimler ve Hücre Yaşlanması

Dr. Serdar BALCI

Hücre içi birikimler

Hücre içinde anormal düzeylerde değişik maddelerin birikimi

Zararsız olabilir, hasara neden olabilir

Sitoplazma (lizozomlarda)

Nükleusta

Eksojen ya da endojen olabilir

HÜCRE İÇİ BİRİKİM MEKANİZMALARI

Normal bir maddenin atılamaması

Paketleme ve taşımada sorun

Anormal bir endojen maddenin birikimi

Genetik ya da akkiz bir defekt

Katlanma, paketleme, taşıma ve sekresyon

α1-antitrypsin

Bir metabolitin herediter enzim eksikliği nedeniyle metabolize edilememesi

Depo hastalıkları

Anormal ekzojen bir maddenin depolanması ve birikimi

Hücre bu materyali parçalayamaz ya da taşıyamaz

Karbon ve silika parçacıkları

Yağlı değişim (Steatoz)

Wheater’s Basic Pathology: A Text, Atlas and Review of Histopathology , Fifth Edition

Kolesterol ve kolesterol esterleri

**Fagositik hücrelerin yağ ile aşırı yüklenmeleri (Trigliseritler, Kolesterol ve kolesterol esterleri) **

Ateroskleroz

Proteinler

Glikojen

PIGMENTLER

Karbon

Kömür tozu

Hava kirliliği

Alveolar makrofajlar tarafından fagosite edilir

Lenfatik kanallarla komşu trakeobronkial lenf nodlarına taşınır

Pigment nedeniyle lenf nodları ve akciğer parankimi kararır (antrakoz)

Sigara

Kömür maden işçileri

http://kobiljak.msu.edu/cai/HM561_Pathology/Injury/Lab1-Image23.html

Lipofuskin “yıpranma ve aşınma pigmenti”

Çözünür olmayan, kahverengi-sarı, granüler, hücre içi madde

Kalp, karaciğer ve beyinde birikir

Yaşlanma veya atrofi

Lipid ve protein kompleksi, subselüler membranlardaki çoklu doymamış lipidlerin serbest radikallerin de katlizlemesiyle oluşan peroksidasyonu

Pigment çok miktarda olduğunda dokuya kahverengi renk verir: Kahverengi atrofi

Hücre için hasara neden olmaz ama geçmiş bir serbest radikal hasarının işareti

Elektron mikroskobunda, perinükleer elektron yoğun granüller olarak görülür

Melanin

Endojen, kahverengi-siyah pigment

Epidermisteki melanositlerde sentezlenir

Zararlı ultraviyole ışınlara karşı koruma sağlar

Pigment komşu bazal keratinositlerde birikir

Dermal makrofajlarda

Differential Diagnosis in Surgical Pathology Figure 2-65: Blue Nevus

Hemosiderin

Hemoglobin kökenli granüler pigment

Lokal veya sistemik demir fazlalığında dokularda birikir

Demir hücrelerde apoferritin proteini ile birleşip ferritin miçellerini oluşturur

ışık ve elektron mikroskobu ile kolayca farkedilir

Küçük miktardaki pigment varlığı kemik iliği, dalak, karaciğerde (yaşlı eritrositlerin yıkıldığı yerler) normaldir

Hemosiderinin fazla miktarda depolanması

Hemosiderozis

Herediter hemosiderozis

Diğer birikimler

Amiloid

Hyalen değişim

##

Usually, the word hyaline is used descriptively to refer to an accumulation of pink, glassy material. Many processes can lead to hyaline change, including: Protein accumulation (Russell bodies and alcoholic hyaline are pink and glassy)

Scarring (fibrous tissue in old scars can look pink and glassy)

Vascular changes in hypertension and diabetes (extravasated plasma proteins and deposition of basement membrane material can give the vessel walls a  pink, glassy appearance)

Mallory body (or Mallory hyaline) in the ballooning hepatocyte in the center of the photo.

Hyaline change in renal arteries

PATOLOJİK KALSİFİKASYON

Patolojik Kalsifikasyon

Distrofik Kalsifikasyon

Distrofik kalsifikasyonun patogenezi

Başlangıç (çekirdek oluşması)

İlerleme

Intraselüler veya ekstraselüler olabilir

Son ürün kalsiyum fosfat kristalleri

Ekstraselüler alanlarda başlangıç

Membrana bağlı 200 nm çapındaki veziküllerle başlar

Normal kıkırdak ve kemikte matriks vezikülleri olarak bilinen mekanizmaya benzer

Patolojik kalsifikasyonda bu veziküller dejenere hücrelerden oluşmaya başlar

Kalsiyum bu veziküllerde birikmeye başlar, kalsiyumun membran fosfolipidlerine afinitesi vardır

Membrandaki fosfatazların aktivitesi ile de fosfat birikimi başlar

Intraselüler kalsifikasyon

Ölen ya da ölmekte olan hücrelerin mitokondrilerinde

Hücreler intraselüler kalsiyum dengesini kaybetmişlerdir

Kristal oluşumunun ilerlemesi

Metastatik kalsifikasyon

Normal dokularda olur

Hiperkalsemi vardır

Hiperkalsemi nedenleri

Morfoloji

Intraselüler ve/veya ekstraselüler depozitler şeklinde

Kalsifikasyon odağında heterotopik kemik oluşumu da gözlenebilir

Rosai and Ackerman’s Surgical Pathology Figure 18.127

**Peyronie disease. focal dystrophic calcification. **

HÜCRE YAŞLANMASI

Niçin yaşlanıyoruz?

Underwood’s Pathology: A Clinical Approach , Sixth Edition

DNA hasarı

Zaman içinde biriken metabolik yükler

Nükleer ve mitokondriyal DNA hasarına neden olur

Çoğu DNA hasarı, DNA tamir enzimleri ile tamir edilir

Bir kısmı kalır ve hücreler yaşlandıkça birikir

Yaşlanma sendromlarında DNA tamir mekanizmalarında sorunlar görülür

Deney hayvanlarında DNA tamirini yapan, DNA’yı stabilize eden proteinler verildiğinde yaşam süresi uzatılabilmektedir

Serbest radikallerin rolü hala tartışmalıdır

Hücre çoğalmasında azalma

Telomerler

Kromozomların ucunda tekrarlayan kısa DNA sekansları var

Telomerin küçük bir kısmı duplikasyona uğramaz ve telomerler giderek kısalır

Uçlardaki DNA’lar kırılmış olarak algılanır

Hücre döngüsü durdurulur

Telomeraz

Telomer uzunluğu nükleotid eklenerek korunur

RNA-protein kompleksi

Kendi RNA’sını kalıp olarak kullanır, kromozomların uçlarına nükleotidler eklenir

Telomeraz aktivitesi

Protein homeostazında sorun

**Etkileri: **

Hücrenin yaşaması, çoğalması ve fonksiyonu

Hatalı katlanmış proteinlerin birikmesi

Apoptotik yolağın aktifleşmesi